woensdag 28 februari 2007

Imro Grep, Geboren Optimist En Stille Diplomaat - In Memoriam


Op voorgrond (m) Ernest Grep en Errol Snijders

Paramaribo -
Dat de zaterdag overleden voorzitter van de AVVS Moederbond, Imro Jacques Grep, al dan niet moedwillig ‘verkeerd werd begrepen' – althans zijn handelingen – door bepaalde maatschappelijke opponenten, komt juist door zijn ‘duidelijke keuze'.


Tekst Iwan Brave/dWTFoto Hijn Bijnen - de Ware Tijd van 3 maart 2005

Greps dood kwam niet plotseling. Hij leed aan maagkanker en was hiervoor in Nederland geopereerd. Toch heeft hij nog twee jaar geleefd. "Waarvan anderhalf jaar in zeer energieke toestand," zegt Ernest, die arts is. Hoewel de dood hem opwachtte, sprak Grep er niet over met de familie. "Het is niet de cultuur van Surinamers om over de dood te praten, hierop heerst nog een taboe," zegt zijn zoon spijtig.
"We hebben gemeend als familie meer te vertellen over pa; over veertig jaar vakbeweging, zijn maatschappelijk functies en andere aspecten," motiveert hij de persbijeenkomst. Grep werd geboren in Para op 15 september 1940 in een arbeidersgezin van elf kinderen. Hij had maar één zus, die de oudste was. De rest waren allemaal broertjes. Zijn vader kwam weg te vallen toen Grep amper negentien jaar was. Gelukkig voor de familie bleek een leider en hoeder verscholen in de jonge Grep en had hij toen net de Graaf van Zinzendorfschool doorlopen. Hij trad meteen in dienst als bankemployé bij de Surinaamse Postspaarbank (SPSB). Via diverse opleidingen binnen het bankwezen en de middelbare ambtenarenopleiding schoolde hij zich verder. Daarna studeerde hij licentiaat rechtswetenschappen aan de Rechtsschool. Dat bood meer carrièreperspectieven. Grep klom op als kredietadviseur binnen de SPSB, waar hij – tot zijn pensioen in 2004 – eindigde als onderdirecteur.
Zijn loyaliteit aan dit ene instituut ondergraaft eigenlijk al de opvatting dat Grep een opportunist was. Het zorgdragen voor zijn broertjes, zus en moeder getuigde al van een diepgewortelde plichtsgetrouwheid. "Pa had een verzorgend karakter, dat zagen wij ook terug in de relatie met onze moeder. Hij was ook streng; er was vaak geen discussie mogelijk. We kregen een typische Surinaamse opvoeding, maar we werden altijd gestimuleerd hard te werken en te studeren." Grep bracht zijn kinderen – hoe anders – ook spaarzaamheid bij, op een ongedwongen ‘speelse manier'. "Als je te veel ijsjes van je zakgeld had gebruikt, dan wilde hij wel uitleg." Ook typisch Surinaams aan de opvoeding was het ‘multiculturalisme'. Door de diversiteit aan vrienden werd volop mee gevierd met bodo, phagwa en Chinees nieuwjaar. "Het is ons met de paplepel ingegoten om geen onderscheid te maken."

Houding verkeerd begrepen
Ondervoorzitter Snijders: "Dat plichtsgetrouwe blijkt ook uit momenten van zijn zakelijk leven en zijn bijdragen binnen de vakbeweging." Grep was in 1968 medeoprichter van de Algemene Bond van Bankpersoneel (ABBS), waarvan hij later het voorzitterschap zou overnemen van Cyrill Daal om het in 1993 weer over te dragen. "Als we de ABBS nemen als zijn eerste functioneren, dan liegen de feiten er niet om," vertelt Snijders. "De ABBS heeft gezorgd voor een enorme ontwikkeling binnen de arbeids- en de sociale voorzieningen. De vijfdaagse werkweek in Suriname is ontsproten uit de ABBS, toen Grep voorzitter was."
Grep ondersteunde elke regering zolang die maar arbeidersvriendelijk was. Zo niet, dan vonden ze hem op hun weg. Deze houding is ‘verkeerd begrepen'. "Rechten van arbeiders te grabbel gooien, zoals nu het geval is, daar kwam mijn vader de laatste vijftien jaar tegen in opstand," zegt zoon Ernest. Daarom was Grep toentertijd ook fel gekant tegen het Structureel Aanpassingsprogramma van regering Venetiaan-I. Hij was inderdaad een ‘goede vriend' van president Wijdenbosch. "Maar hij heeft wel maanden het onderwijs lamgelegd, het Academisch Ziekenhuis en de Belastingen," herinnert algemeen secretaris Spong ons eraan. Net zo goed als Pengel, de oprichter van de Moederbond, stond Grep dicht bij het volk. Maar toen hij het roer overnam, maakte hij meteen duidelijk: de Moederbond is ‘geen werkarm' van NPS. "En dat is bij de NPS in het verkeerde keelgat geschoten," zegt zoon Ernest, die zijn vader typeert als een "echte linkse politicus van de PNR".
Grep onderschreef de onlosmakelijke verbondenheid tussen politiek en vakbeweging. Maar hij weigerde beide petten op te zetten. Wel zag hij de vakbeweging als ‘sociale partner' en als ‘machtsfactor'. Dus waar die beweringen vandaan komen, dat hij komst van de Sociaal Economische Raad (SER) frustreerde, is dan ook een raadsel. Snijders: "We willen tripartiet- overleg, we willen een SER maar niet door ad-hoc beslissingen die arbeidsonvriendelijk zijn. Grep had binnen RAVAKSUR die kritische houding en ook dit werd verkeerd begrepen. We hebben wel een vermoeden waarom." Freddy Brug: "Het is bekend dat voorzitter Grep de persoon was die riep om het tripartiet-overleg. Hij wilde in elk geval het sociaal akkoord van de stabiele situatie." Snijders wederom: "En die bereik je in elk geval niet alleen door de naam van een munt te veranderen."
Daarom steekt het dat een woordvoerster van de Nederlandse FNV dinsdag via de Wereldomroep stelde dat het Grep was die het functioneren van RAVAKSUR ‘onmogelijk' maakte. Zoon Ernest spreekt minachtend van "een secretaresse van FNV". "Grep heeft in zijn leven een duidelijke keuze gemaakt," zegt Snijders. De weg naar directeurschap van de SPSB was geplaveid, maar hij koos voor de vakbeweging; de arbeiders. "Laat er geen misverstand over bestaan: ‘Een Grote Zoon' is heengegaan. Daarvoor zijn internationale standaarden."

Optimistisch en bescheiden
Grep heeft in een reeks raden van commissarissen gezeten: van de SWM, de Deviezencommissie, het AZP, van Havenbeheer, Surland, de SMS, SMS, de posterijen, ook had hij zitting in het Onafhankelijk kiesbureau tijdens alle verkiezingen, behalve van de komende van 25 mei. "Pa was een geboren optimist. Hij zag altijd een oplossing, ook bij een ernstig conflict. Hij kwam met compromissen waarmee iedereen te vrede was. Ook in zijn sociale functioneren was hij een stabilisator. Hij was een stille diplomaat, zonder dat hij egocentrisch was; hij gaf er nooit hoog over op."
Bescheiden was Grep ook. Algemeen secretaris Spong vertelt dat hij de voordracht voor een ere orde voorbereide na veertig jaar SPBS. Nadat hij Grep heimelijk geheel had uitgehoord over zijn verdienste, maakte hij zijn bedoeling bekend. Greps antwoord was: "Nee Spong, ik wil niet." Zo weigerde hij ook de Frank Walcott Award van het Caribisch Arbeiderscongres (CCL). Deze award krijg je als je zeer verdienstelijk in je land bent geweest met invloed in het Caribisch Gebied. Snijders: "Zijn cao en wensenpakket was een voorbeeld voor andere Caribische landen."
Imro Grep werd 64 jaar en wordt komende zaterdag begraven.

Standhouden Tussen Makaslang En Kapasi


Winston Jessurun, voorzitter van DA91 en van het presidium van Alternatief 1 (A1), likt zijn wonden na de ‘lafhartige' aanval door Nieuw Suriname. Maar de scheuring heeft A1 meer goed dan slecht gedaan, zegt hij. Het Front en Bouterse vormen een moeilijk te doorbreken ‘symbiose'. Toch wil A1 alles op alles zetten om het internationaal aangezicht van Suriname te herstellen. "Je moet in feite beginnen bij de basis: de mens."


Tekst Iwan Brave/dWTFoto Hijn Bijnen - de Ware Tijd van 24 maart 2005


Jessurun wil er niet te veel woorden meer aan vuil maken, aan de openlijke, persoonlijke aanval van de Radjen Nannan Panday. "Ik heb tegen mijn vrouw gezegd: als je de politiek ingaat, dan vertelt men altijd lelijke dingen over je, waar of onwaar. Wapen je ertegen. Maar om nu aan je privéleven te komen, je gezin te belasteren, waardoor het ook je vrouw en kinderen raakt, dan doet het .-.pijn. En als men liegt dan doet het nog meer pijn. Maar we hebben heel wat stormen overwonnen."
Volgens Jessurun heeft het uittreden van Nieuw Suriname de A1 meer goed dan slecht gedaan. De partij van de gebroeders Nannan Panday zou altijd al een beetje moeilijk hebben gezeten bij bepaalde delen van de achterban van de andere partners. Jessurun kreeg regelmatig van mensen persoonlijk te horen dat ze om die reden niet op A1 zouden stemmen. "Alles komt nu weer terug", zegt hij. Hij kreeg ook steunbetuiging van politieke opponenten uit ‘alle hoeken'. Nieuw Suriname heeft zich politiek ‘compleet uitgeschakeld', weet hij. "Het komt vooral door de lafhartige wijze. Als men het uitsluitend over de boeg van de positionering van Nieuw Suriname had gegooid, dan had het de A1 nog enige schade kunnen berokkenen omdat zo'n argument nog enige oprechtheid uitstraalt."
Maar dit is niet eerste wat ter tafel komt. Het is Jessurun die het gesprek direct op koers plaatst met een recente anekdote. Op straat vroeg een kennis hem: "Wat hebben we aan een eerlijke president die zijn kinderen geen eten geeft? Is het niet beter een president te hebben die steelt maar wel zijn kinderen te eten geeft?" Dit onderstreept volgens hem dat veel Surinaamse kiezers bitter zijn en het spoor bijster. "Ik heb anders geen andere verklaring voor dat de VVV en de NDP nog aanhang hebben, afgaand op de ervaring met deze mensen en de consequenties daarvan voor het land. Anders hebben we een probleem met de interpretatie van hun aanhang. Als we een goed bestaan hadden, dan was het nog te begrijpen. Maar gezien de chaos en financiële verdoemenis is het onbegrijpelijk."

Idol hungry
Zijn broer Rudy, die psycholoog is, verklaart dit fenomeen als ‘idol-hungry'. "Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de aanhang van deze twee partijen", licht Jessurun toe. "Het gaat om mensen die zelf niet zo'n sterk ego hebben en daarom graag geleid willen worden." Maar dat er zo velen hunkeren naar een idool, wijt hij aan het ‘falend beleid' van het Nieuw Front. "We hebben binnen het Gestructureerd Samenwerkingverband – waarbij iedereen en alles aangesloten was – kans gezien in 1997-1998 ruim 100.000 mensen in verzet te brengen tegen het financiële wanbeleid van de regering-Wijdenbosch, met als lichtpunt het naar voren schuiven van een interim-regering met Telting als president en Jharap als vice-president.
In die troebele situatie heeft Wijdenbosch de verkiezingen met een jaar vervroegd. Op het moment van bekendmaking daarvan, waren zij van de oude politiek niet meer te vinden voor het idee. Zo erg zelfs dat ze sindsdien geen enkele vergadering meer van het Gestructureerd Samenwerkingsverband hebben bezocht." Het woord ‘verraad' neemt hij niet in de mond, maar het spreekt voor zich. "Toen de kiezers het Nieuw Front weer een mandaat hadden gegeven, hebben ze het gezamenlijk uitgangspunt verlaten en zijn hun eigen dingen gaan doen. Een toonbeeld van de arrogantie van macht. Wie bleef achter? Het teleurgestelde volk, bitter en verpauperd."
Jessurun wijst erop dat het Front in 1987 van de 51 zetels er 41 behaalde – een dikke absolute meerderheid – en 33 zetels in 2000 – op één na wederom een tweederde meerderheid. En nu vraagt het Front weer een mandaat om het karwei ‘af te maken'. "Hoeveel willen ze dan hebben om inderdaad uit te voeren van wat ze niet hebben afgemaakt?" vraagt Jessurun zich in gemoede af over de gemiste kansen met zo'n riante meerderheid het land naar je hand te zetten. "De kiezer gaat nu maar zijn heil elders zoeken. Dat een aanzienlijk deel van jongeren, die niet geconfronteerd zijn met de jaren '80 en eind jaren '90, naar andere politieke partijen of combinaties gaat van krachten die we steeds hebben afgewezen, is de schuld van het Front."
Jessurun wil niets over horen dat het ook een financieel vraagstuk is.
Volgens hem is er geen enkele regering geweest met ‘zoveel mogelijkheden' en ‘steun uit het buitenland'. Maar als je blijft vasthouden aan partijpolitiek en niet aan maatregelen die genomen moeten worden, dan kom je niet verder." De voorzitter van het A1-presidium, wijst op het verziekte investeringsklimaat dat in stand wordt gehouden. In 1994 werd de eerste Investeringswet geconcipieerd. Dat het daarbij bleef, lag volgens Jessurun destijds aan een ‘conflict' tussen de Ministeries van Financiën en van Handel en Industrie – "dus tussen NPS en VHP". Dan volgt in 2001-2002 weer een concept-Investeringswet die in ‘grote vaart' wordt besproken en een ‘hoop onduidelijkheden' bevatte. "Daarom heb ik me uit protest onthouden van stemming. Nu hoor je bij monde van de minister van Financiën dat de investeringswet niet deugt en worden dure consultants in de arm genomen om het werk dunnetjes over te doen. Hadden ze zich dat niet eerder kunnen bedenken." Volgens Jessurun rennen de meeste investeerders ‘gillend' weg. "Ik kan je verhalen en voorbeelden vertellen, maar dan praten we morgen nog. Je komt als investeerder geen stap verder door het bureaucratisch gedoe."

Niet luisteren
Jessurun stelt dat je overigens voor geld bestemd voor productiedoeleinden op de kapitaalmarkt terecht kan. Daarnaast moet er flink worden geïnvesteerd in infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg, want dat is de basis voor een gezond volk om te produceren. "Maar deze regering wil sparen, en is het een volgende regering die dan het geld weer opmaakt." Tegelijkertijd dient men te participeren door middel van aandelen in de exploitatie van de grondstoffen. Overigens is Jessurun van mening dat Suriname de goudsector zelfstandig tot ontwikkeling kan brengen. Het is voordeliger om buitenlandse deskundigen te betalen die een mijn voor je opzetten, waarvan de opbrengst geheel aan jou toekomt.
Al deze zaken worden door DA91 aangekaart in de Nationale Assemblee. "Maar als iets van de oppositie komt, wil men niet luisteren", zegt Jessurun. Uit gesprekken met toppers uit de coalitie, blijkt dat het binnen het Front nogal aan wereldkundigheid schort. Ook bepaalde partijvoorzitters komen er niet genadig van af. Hij geeft tal van voorbeelden. Sommige liever ‘off the record'. "Bepaalde dingen wil je niet zo in pers gooien die je met elkaar in de wandelgangen bespreekt, dat kan pas als ze ook in de vergadering aan de orde komen. Sommige ministers hebben totaal geen idee om welke schaalverhoudingen het in de wereld gaat, omdat ze zo gefixeerd zijn op de enge partijbelangen."

Staatsgarantie
Regelmatig kloppen buitenlandse investeerders bij Jessurun aan omdat ze eenvoudig weg geen gewillig oor bij de regering vinden. Zoals die ene consultant uit Hong Kong, die ten tijde van herinlijving door China met 170 miljoen dollar te leen liep tegen een staatsgarantie, een looptijd van 20 jaar en een zeer milde rente van 5 procent. Het geld moest coute-que-coute weg uit Hong Kong. Via Jessurun werd het aan Suriname aangeboden. "Ik heb het aan Rodgers doorgespeeld; er is uiteindelijk niets mee gebeurd."
En dan die miljardair uit Hong Kong die interesse had getoond om honorair consulair voor Suriname te zijn. Een investeerder met aanzien. "Als hij ergens investeerde, dan gingen anderen er achteraan", vertelt Jessurun. "Hij wilde elk feasable project in Suriname financieren tegen een 30-70-verhouding. Dit was ter sprake ten tijde van de regering-Venetiaan I en regering- Wijdenbosch. Bij deze regering is het weer ter sprake gekomen. Maar men heeft er geen oren naar. Een partijgenoot werd benoemd. En dat ‘killed' het land."
Ook in het plan West-Suriname had er voor Suriname veel meer ingezeten. "De man komt met zijn private-jet uit Pittsburg", vertelt Jessurun over de president van Alcoa. "Dan blijkt de immigratiedienst van Zanderij hiervan niet op de hoogte. Er moet eerst een brief van BUZA komen dat ze binnen mogen. Hoewel ze lang moesten wachten, komen ze alsnog met een aanbieding om 4 miljard dollar in Suriname te investeren, want in de VS is een wet die geïnvesteerd geld vrij stelt van belasting. Terwijl onze regering talmt zijn de Amerikanen ook tegelijkertijd bezig in IJsland waar er wel beslissingen worden genomen. Dat heb ik toen in het parlement aangekaart. In 2004, twee jaren later, komt er eindelijk een MOU." Inmiddels is besloten door Alcoa een smelterij in IJsland op te zetten, ook komt er een smelterij in Trinidad. "Het is maar de vraag of smelterij in West-Suriname er nog komt, want veel zal afhangen van ontwikkelingen op de wereldmarkt", zegt Jessurun. "Die traineringen, bureaucratie en ondeskundigheid maken dat we keer op keer de boot missen."

Twee uitersten
Jessurun spreekt over het Nieuw Front en de NDP van een ‘symbiose', die moeilijk te doorbreken is. "Het Front houdt Bouterse in stand en gebruikt hem om de mensen te bewegen om op hun te stemmen, waarbij Bouterse wordt afgeschilderd als een gevaar. Zonder Bouterse zou er geen Front zijn." Jessurun haalt een andere broer aan – Arti van Trefpunt 2000 – die een vergelijking maakt met de ‘makkaslang en de kapassi' die samen in één hol leven, waarbij de kapassi het hol graaft. "Alternatieven die zich opmaken hebben het moeilijk zich daartussen overeind te houden, omdat we ons – ook de media – focussen op deze twee uitersten", aldus Jessurun.
Intussen holt Suriname sociaal-economisch achteruit. In 1967 – volgens de ‘laatste officiële' cijfers – verdienden we 1 miljard Amerikaanse dollars. Nu, 37 jaar later, verdienen we met zijn allen 1,1 miljard dollar. Jessurun: "In al die jaren zijn we geen stap vooruit gekomen. Als we de geldontwaarding erop loslaten, dan verdienden we in 1967 zes miljard dollar. We zijn erop achteruitgegaan ondanks de verdragsmiddelen, de garantiemiddelen en alle andere donormiddelen die zijn opgegaan, alles bij elkaar zo'n vier miljard dollar."
Maar hoe valt dit te doorbreken dan te door breken? Jessurun: "Je moet in feite beginnen bij de basis: de mens. Daarbij moeten we de vraag stellen: waar willen we naartoe. Ons onderwijs moet naar een topniveau op basis van de ontwikkelingsdoelen. Willen we aan landbouw doen, dan moet er op zijn minst een landbouwhogeschool zijn. We hebben niet eens lage landbouwschool. Willen we de dienstverlenende kant op, dan moeten we ons onderwijs daarop afstemmen en zorgen dat we qua landbouw zelfvoorzienend zijn."
Maar ook het huidige politieke bestel moet op de helling. Op grond daarvan heeft A1 ook een concept-grondwet geschreven met ‘betere machtsverhouding' tussen wetgevende en uitvoerende macht, een ceremoniële president en een uitvoerende minister-president die verantwoording verschuldigd is aan het parlement. Nu hebben we een executieve president – naar het Amerikaans voorbeeld – maar zonder dat we onze president rechtstreeks kiezen. Ook het huidige aantal van zestien ministeries moet drastisch omlaag door middel van ‘clustering', waardoor je onder meer krijgt een ministerie van Welzijn (nu Volksgezondheid, Arbeid en Sociale Zaken), een ministerie van Productie (nu NH, HI en LVV) een ministerie van Opbouw, Verkeer en Waterstaat (nu OW en TCT). Ook Regionale Ontwikkelingen en Binnenlandse Zaken dienen te worden samengevoegd.

Leven en dood
Ondertussen is de NDP weer in opmars. Onbegrijpelijk voor Jessurun. "Bouterse had in 1980 tot 1987 absolute regeringmacht en kon beslissen over leven en dood, wat hij ook deed. Hij kreeg van de Nederlandse regering een half miljard tot zijn beschikking, meer dan welke regering ook. Wie geeft mij nu de garantie dat hij nu met weinig geld en een absolute oppositie iets zal kunnen betekenen. Je kan alleen slagen met leiderschap, visie en contacten in wereld."
Dat laatste kan Bouterse in elk geval naar fluiten, nu de VS duidelijk hebben gemaakt geen banden te zullen onderhouden met regering ‘geleid door een veroordeelde drugscrimineel'.
Wat vindt Jesserun van deze ‘inmenging' van binnenlandse aangelegenheden? "Als land mag ik zeggen met wie ik hand in hand wil lopen. We maken ons allemaal op als moraalverdediger. In een goede democratie zonder etnische en maatschappelijke kloven had zo'n Amerikaanse uitspraak niet gehoeven. Maar dat is bij ons niet het geval, met name als we kijken naar de rechtsstaat die nog steeds niet is hersteld. Je hoort mensen roepen: ‘Isolement of niet; Des for pres, neks no fout'. Maar de VS zeggen bij voorbaat dat álles fout is. Het is natuurlijk niet leuk voor Suriname, net als bij de 100-procentcontrole. Maar we hebben er zelf een puinhoop van gemaakt. We moeten het herstellen. Daarom is A1 er; voor het herstellen van het aangezicht van Suriname in de wereld."

Twist Over Sital's Politieke Dood


JARIKABA - Is Jarikaba nog hét bolwerk van de Politieke Vleugel van de FAL (PVF)? En zal het Alternatief 1 (A1), met PVF-voorzitter Jiwan Sital als lijsttrekker, na 25 mei met twee zetels in Saramacca komen? De gehouden wijkvergadering in het wooncentrum Jarikaba, van afgelopen vrijdagavond, wordt gezien als een eerste krachtmeting. Met de sociaal-economische nasleep van Surland als inzet. "Waarom vechten met iemand die al dood is?"

Tektst: Iwan Brave/dWTFoto: Hijn Bijnen - de Ware Tijd, van 22 maart 2005

Om zeven uur, de officiële aanvangstijd, wijst niets op enige opkomst. De tent leeg met slechts witte kuipstoelen. De atmosfeer vochtig door de gevallen regen. Er klinkt ingetogen hindi-muziek. Hier en daar getimmer. De berm langs de tent is een modderboel. Maar een optimist ziet de acht maanden verse asfaltlaag op de Jarikabaweg naar het voormalige Surland, dat nu een ‘doorstart' maakt als Stichting Behoud Bananensector Suriname (SBBS).
Over de lengte van het afdak van de tent loopt repeterend in groengeel het logo van PVF: de gespreide handpalm met het ei erop. ‘PVF, de jonge reus', staat eronder. Het wegscheuren van Nieuw Suriname, de dinsdag ervoor, is zo ‘ei-vers' dat de naam nog niet verwijderd is uit het overwegend blauwe A1-logo. Op één bord is dat gepoogd, maar het was kennelijk een hels karwei. Alleen het ‘Nieuw' is eraf.
Radjinder Jewlal werkte voorheen voor Surland en werkt nu als vrachtvervoerder. Zijn huis is van kleurloos cement, delen van het balkon nog ongepleisterd, loze elektriciteitsdraden uit de muur en de plafondplaten eveneens ongeverfd. Het afbouwen staakte toen hij ontslagen werd bij Surland. Jewlals huis staat symbool voor het ineens ophouden van economische voorspoed in Jarikaba.
"Mi lobi a partij", zegt hij over de PVF, op de vraag waarom hij zijn erf ter beschikking stelt voor de wijkvergadering van A1.
Aan het huis ernaast, dat goed in de verf staat en volop licht heeft, wapperen drie rode VHP-vlaggen. Daar woont zijn zus. "Den sma na lanti, die verdienen schaal, schaal", zegt Jewlal lachend. Van een familieconflict is beslist geen sprake.

Uitsluitend shanti
"Als u rondrijdt, dan ziet u voornamelijk VHP", zegt parlementariër Mahinder Jogi, door politieke tegenstanders afgeschilderd als ‘geitendief'. Hij is met een aantal jongeren flink in de weer op het erf van Jewlals zus met het aanbrengen van VHP- propaganda. Zijn ze uit op provocatie? "VHP predikt uitsluitend shanti", antwoordt Jogi geruststellend. "Trouwens, waarom vechten met iemand die al dood is? De laatste eieren zijn al stukgetrapt door de olifant."
Het ressort Jarikaba telt tussen 2.500 en 3.000 stemgerechtigden, goed voor een zetel in Saramacca. Volgens Jogi voor de VHP. Maar het is toch het Nieuw Front dat Surland en daarmee Jarikaba economisch de nek heeft omgedraaid? "Alleen mensen die daarbij belang hebben zeggen dat. Wij bouwen op", zegt Jogi.
Jongemannen komen erbij. Ze willen niet bij naam worden genoemd. Ze hebben niets te verbergen. "Maar we zijn een kleine gemeenschap", legt een 24-jarige jongeman uit. Hij stemde vorige keer PVF. "Meneer Sital had heel wat beloofd, maar heeft niets gedaan", vertelt hij. "Veel jongeren tussen 18 en 35 jaar zitten nu bij de VHP om te mobiliseren. We worden er niet voor betaald." Het Front heeft wel ‘veel gedaan'. Twee ontwateringsluizen, het asfalteren van Chandie Shawweg, watervoorziening, een CBB-filiaal en een BO-kantoor, somt hij op. Hoe zit het met werkgelegenheid? "Als we het Front nog een mandaat geven, dan zullen ze nog meer doen; men is nu halverwege. Velen delen deze mening."
Een 32-jarige jongeman motiveert zijn overstap: "Als kleine partij kun je niets realiseren. Er kan meer ontwikkeling komen als wij jongeren bundelen." Volgens een bierbuikige vijftiger is Sital de grimmige tegenhanger van koning Midas. "Alles wat deze man heeft aangeraakt, is gesloten. Zelfs zijn eigen bedrijf aan de Zesde Rijweg en houtzagerij Oemrawsingh."

Alles opvangen
Kwart over zeven arriveert de eerste bus met voornamelijk vrouwen en kinderen. De muziek is inmiddels loeihard en uitbundiger. Een oude man glijdt uit in de modderberm. Spartelend als een eigentijdse Charlie Chaplin en met beide handen in de modder probeert hij overeind te komen. Mensen lachen hartelijk om zijn slapstickvoorstelling.
"Jogi is een landverrader", zegt een 64-jarige tengere Hindoestaanse man als de muziek gestopt is. "Ik woon hier 38 jaar, wat weten de jongeren; ze zijn pas geboren. Jogi komt hier alleen voor zijn houtzagerij. Het water komt van Jarikaba en niet van NH. Er is voortdurend een waterprobleem. We moeten alles opvangen in vaten en kommen. En dan komt BOG klagen over dengue-gevaar." Hij heeft 36 jaar lang gewerkt voor Surland. Toen hij in 2002 met pensioen ging, genoot hij daarvan precies drie maanden. "Vanaf die april tot heden heb ik niets meer gekregen", legt hij zijn harde realiteit bloot. Hij moet het doen met zijn schamele aov (150 SRD). Hij krijgt bijval van een vrijwel tandenloze man, geboren in 1936. Wiens schuld het is? Front natuurlijk. "Ze oogsten nu elke dag en toch krijgen we niets", zegt de tandenloze bejaarde. Hoe ze overleven? "Door wat te planten."
Iets over acht komt PVF-voorzitter Jiwan Sital haast ongemerkt binnen. Een enkeling klapt weifelend. Dat is beslist anders dan bij de NDP of DNP en zelfs de NPS. "Mi de in mi dorpu", verklaart Sital zijn bescheiden entree. Niet lang daarna druppelen de overige A1-toppers binnen.
"Ik doe het harte welkom in het Nederlands en maar daarna in het Hindoestaans", zegt Dayanan Dwarka, secretaris van de FAL, die ceremoniemeester is. De zaal en de berm zijn eivol. "Als u in de heilige Ramayana gelooft, volg dan Sital", roept Dwarka op.
Bij het voorstellen van de toppers vraagt hij ‘extra applaus' voor Winston Jessurun, voorzitter van DA'91 en van het A1-presidium, die nog bijkomt van de ‘huisvredebreuk' door Radjen Nannan Panday. Het applaus voor Soewarto Moestadja van D21 is beslist harder. Maar dat komt omdat het publiek zijn schroom laat varen en bij elke volgende naam uitbundiger wordt. Bij Arti Jessurun van Trefpunt 2000 en presidentkandidaat Monique Essed-Fernandes wordt zelfs op fluitjes geblazen. Het culmineert in een – weliswaar verzochte – staande ovatie voor Jiwan Sital, de man waarom het vanavond draait.

Bakru's en yorka's
Ook de beroepen worden genoemd: ‘een plastisch chirurg', ‘kinderarts', ‘socioloog' en een ondernemer uit Wanica, die ‘econoom' is, mag de eerste spreker zijn. Het moet kundigheid uitstralen, tegelijkertijd onderstreept het pijnlijk de sociaal- maatschappelijke kloof tussen politiek en volk. Wellicht helpt het dat Sital later zijn speech afsteekt in het Hindi tegenover de grotendeels laaggeschoolde landbouwers.
"Volgens mijn politieke informant is Sital allang dood. Dan is hier een geest die volle zalen trekt", zegt Arti Jessurun tijdens zijn speech. Hij zou over bakru's en yorka's willen praten, maar ‘als kinderarts' wil hij de vele aanwezige kinderen ‘niet bang' maken. "Ik ben waarschijnlijk de man in Suriname die de meeste kinderen in handen had, maar ook de man op wie de meeste kinderen hebben geplast", schildert Jessurun zichzelf af. Hij oogst hiermee spontaan applaus.
Over Radjen Nannan Panday van Nieuw Suriname is hij kort. "We praten over een hartspecialist die tot een week voor de verkiezingen zijn Nederlandse nationaliteit wilde behouden, in zo iemand kan je nooit meer vertrouwen hebben." Over de resterende verkiezingsmotieven van A1 zegt Jessurun: "We zijn mensen die lang hebben geaarzeld om dit te doen, maar A1 heeft wel uw hulp nodig om een veilig huis voor iedereen te zijn."
Ex-‘superminister' Moestadja – hij bestierde drie ministeries onder Wijdenbosch – zegt over Jiwan Sital: "Hij heeft de afgelopen tien jaar bewezen de kleine man niet in de steek te laten. Deze regering verdient het niet om waardig te zijn. Hoeveel van u moet nog worden uitbetaald? Hoeveel van u slaapt gerust. Het A1 zal zekerheid brengen. Wij zijn etno-servers, maar u beslist!" besluit de man die de politieke uitspraak ‘mensen die op mij lijken' introduceerde.

Vijfhonderd bouwkavels
Als het tijd is voor Sital, the man himself, wordt er toch opzwepende Sarnami-muziek opgezet. Het publiek wordt aangemoedigd. Slechts één vlag wappert. Het applaus mag er zijn, maar de houding van mensen past toch meer bij een ‘één-minuut-stilte'.
Sital benadrukt tevreden dat deze wijkvergadering slechts voorspel is. Na phagwa komt er een ‘ressortmassameeting' aan de Chandie Shawweg. "Toen wij van de rechteroever van de Commewijne kwamen, waren hier slechts twee straten", memoreert hij. "Wij hebben sindsdien 500 kavels gebouwd. Dan komt de VHP vragen om uitleg wat ik voor Jarikaba heb gedaan. En niet te vergeten de RGD-poli en het voetbalveld." Sital trekt een vergelijking met de plantageopstanden van 1893 in Commewijne. De contractarbeiders wilden niet langer dan zeven uren veldarbeid verrichten. "En wat zien we nu? Weer contractarbeid met tien uren per dag, zonder voorzieningen.
Wat hier gebeurt is verschrikkelijk", sneert hij over SBBS. Sital waarschuwt zijn rivalen. "Als het Nieuw Front niet uitbetaalt vóór de verkiezingen, dan zij zijn dood. En wel zonder belasting, want die is al betaald. Want als ze dat doen, dan is het oorlog!" Alles wat de afgelopen vijf jaar is gedaan, trekt Sital naar zich toe. "De dag dat ik er niet meer zal zijn als volksvertegenwoordiger, zal niemand meer naar u omzien. Al dat asfalteren is gebeurd uit vrees voor Jiwan Sital. De A1 komt met twee zetels in Saramacca." Sital kan geen charisma worden ontzegd.

Kansen strooien
"Het is nu tijd voor een vrouw als president, want de mannen hebben er blijk van gegeven dat zij waardeloos zijn", zegt Sital als hij Monique Essed-Fernandes introduceert. Hoe zal zo'n elitevrouw – hoe groot haar hekel ook is aan dit ‘cliché' – aanslaan, vooral na het populistische Hindi-geweld van Sital? Maar Essed-Fernandes doet het juiste: ze spreekt oprecht, eenvoudig, maar beslist niet badinerend. Via de kinderen bereikt ze de moeders van wie Sital zegt dat zij hem ‘groot' hebben gemaakt.
Ze begint over een politieke tekening van Dagblad Suriname, die suggereerde dat zij belooft ‘met geld te zullen strooien' als ze president wordt.
"Waarmee wij gaan strooien is ontwikkeling", verduidelijkt Essed-Fernandes. "Dat betekent dat u recht heeft op goede gezondheid zonder politieke tegenprestaties, dat ook uw kinderen hier kunnen zeggen: ik word ooit president. Die keuzes hebben ís ontwikkeling Als we niet daarvoor vechten, dan vechten we niet voor onze mensen. Wij gaan ervoor zorgen dat uw kinderen de beste kansen krijgen van de wereld."
Essed-Fernandes lijkt voor de A1 de juiste overspanning voor de sociaal- maatschappelijke kloof tussen politiek en volk. Maar of het armlastige Jarikaba de handreiking van het elitaire A1 zal aanvaarden, zal voor een groot deel afhankelijk zijn van het strooimateriaal van politieke opponenten.
De afgelopen week hebben VHP en DNP-2000 voedselpakketten uitgedeeld. Volgens Sital ging het om ‘vervallen goederen'. Over DNP-2000 zegt hij: "Ze hebben zich vijf jaar lang niet laten zien en komen nu twee maanden van te voren met pakketten. Het ergste is dat ze ons als bedelaars zien". Maar als je het al drie jaar zonder salaris of pensioen moet doen, dan is dat niet eens zo slecht gezien; wellicht dat dit het A1 parten kan spelen.
Na afloop is er voor iedereen een cup soft en twee ovenverse bara's.