JARIKABA - Is Jarikaba nog hét bolwerk van de Politieke Vleugel van de FAL (PVF)? En zal het Alternatief 1 (A1), met PVF-voorzitter Jiwan Sital als lijsttrekker, na 25 mei met twee zetels in Saramacca komen? De gehouden wijkvergadering in het wooncentrum Jarikaba, van afgelopen vrijdagavond, wordt gezien als een eerste krachtmeting. Met de sociaal-economische nasleep van Surland als inzet. "Waarom vechten met iemand die al dood is?"
Tektst: Iwan Brave/dWTFoto: Hijn Bijnen - de Ware Tijd, van 22 maart 2005
Om zeven uur, de officiële aanvangstijd, wijst niets op enige opkomst. De tent leeg met slechts witte kuipstoelen. De atmosfeer vochtig door de gevallen regen. Er klinkt ingetogen hindi-muziek. Hier en daar getimmer. De berm langs de tent is een modderboel. Maar een optimist ziet de acht maanden verse asfaltlaag op de Jarikabaweg naar het voormalige Surland, dat nu een ‘doorstart' maakt als Stichting Behoud Bananensector Suriname (SBBS).
Over de lengte van het afdak van de tent loopt repeterend in groengeel het logo van PVF: de gespreide handpalm met het ei erop. ‘PVF, de jonge reus', staat eronder. Het wegscheuren van Nieuw Suriname, de dinsdag ervoor, is zo ‘ei-vers' dat de naam nog niet verwijderd is uit het overwegend blauwe A1-logo. Op één bord is dat gepoogd, maar het was kennelijk een hels karwei. Alleen het ‘Nieuw' is eraf.
Radjinder Jewlal werkte voorheen voor Surland en werkt nu als vrachtvervoerder. Zijn huis is van kleurloos cement, delen van het balkon nog ongepleisterd, loze elektriciteitsdraden uit de muur en de plafondplaten eveneens ongeverfd. Het afbouwen staakte toen hij ontslagen werd bij Surland. Jewlals huis staat symbool voor het ineens ophouden van economische voorspoed in Jarikaba.
"Mi lobi a partij", zegt hij over de PVF, op de vraag waarom hij zijn erf ter beschikking stelt voor de wijkvergadering van A1.
Aan het huis ernaast, dat goed in de verf staat en volop licht heeft, wapperen drie rode VHP-vlaggen. Daar woont zijn zus. "Den sma na lanti, die verdienen schaal, schaal", zegt Jewlal lachend. Van een familieconflict is beslist geen sprake.
Uitsluitend shanti
"Als u rondrijdt, dan ziet u voornamelijk VHP", zegt parlementariër Mahinder Jogi, door politieke tegenstanders afgeschilderd als ‘geitendief'. Hij is met een aantal jongeren flink in de weer op het erf van Jewlals zus met het aanbrengen van VHP- propaganda. Zijn ze uit op provocatie? "VHP predikt uitsluitend shanti", antwoordt Jogi geruststellend. "Trouwens, waarom vechten met iemand die al dood is? De laatste eieren zijn al stukgetrapt door de olifant."
Het ressort Jarikaba telt tussen 2.500 en 3.000 stemgerechtigden, goed voor een zetel in Saramacca. Volgens Jogi voor de VHP. Maar het is toch het Nieuw Front dat Surland en daarmee Jarikaba economisch de nek heeft omgedraaid? "Alleen mensen die daarbij belang hebben zeggen dat. Wij bouwen op", zegt Jogi.
Jongemannen komen erbij. Ze willen niet bij naam worden genoemd. Ze hebben niets te verbergen. "Maar we zijn een kleine gemeenschap", legt een 24-jarige jongeman uit. Hij stemde vorige keer PVF. "Meneer Sital had heel wat beloofd, maar heeft niets gedaan", vertelt hij. "Veel jongeren tussen 18 en 35 jaar zitten nu bij de VHP om te mobiliseren. We worden er niet voor betaald." Het Front heeft wel ‘veel gedaan'. Twee ontwateringsluizen, het asfalteren van Chandie Shawweg, watervoorziening, een CBB-filiaal en een BO-kantoor, somt hij op. Hoe zit het met werkgelegenheid? "Als we het Front nog een mandaat geven, dan zullen ze nog meer doen; men is nu halverwege. Velen delen deze mening."
Een 32-jarige jongeman motiveert zijn overstap: "Als kleine partij kun je niets realiseren. Er kan meer ontwikkeling komen als wij jongeren bundelen." Volgens een bierbuikige vijftiger is Sital de grimmige tegenhanger van koning Midas. "Alles wat deze man heeft aangeraakt, is gesloten. Zelfs zijn eigen bedrijf aan de Zesde Rijweg en houtzagerij Oemrawsingh."
Alles opvangen
Kwart over zeven arriveert de eerste bus met voornamelijk vrouwen en kinderen. De muziek is inmiddels loeihard en uitbundiger. Een oude man glijdt uit in de modderberm. Spartelend als een eigentijdse Charlie Chaplin en met beide handen in de modder probeert hij overeind te komen. Mensen lachen hartelijk om zijn slapstickvoorstelling.
"Jogi is een landverrader", zegt een 64-jarige tengere Hindoestaanse man als de muziek gestopt is. "Ik woon hier 38 jaar, wat weten de jongeren; ze zijn pas geboren. Jogi komt hier alleen voor zijn houtzagerij. Het water komt van Jarikaba en niet van NH. Er is voortdurend een waterprobleem. We moeten alles opvangen in vaten en kommen. En dan komt BOG klagen over dengue-gevaar." Hij heeft 36 jaar lang gewerkt voor Surland. Toen hij in 2002 met pensioen ging, genoot hij daarvan precies drie maanden. "Vanaf die april tot heden heb ik niets meer gekregen", legt hij zijn harde realiteit bloot. Hij moet het doen met zijn schamele aov (150 SRD). Hij krijgt bijval van een vrijwel tandenloze man, geboren in 1936. Wiens schuld het is? Front natuurlijk. "Ze oogsten nu elke dag en toch krijgen we niets", zegt de tandenloze bejaarde. Hoe ze overleven? "Door wat te planten."
Iets over acht komt PVF-voorzitter Jiwan Sital haast ongemerkt binnen. Een enkeling klapt weifelend. Dat is beslist anders dan bij de NDP of DNP en zelfs de NPS. "Mi de in mi dorpu", verklaart Sital zijn bescheiden entree. Niet lang daarna druppelen de overige A1-toppers binnen.
"Ik doe het harte welkom in het Nederlands en maar daarna in het Hindoestaans", zegt Dayanan Dwarka, secretaris van de FAL, die ceremoniemeester is. De zaal en de berm zijn eivol. "Als u in de heilige Ramayana gelooft, volg dan Sital", roept Dwarka op.
Bij het voorstellen van de toppers vraagt hij ‘extra applaus' voor Winston Jessurun, voorzitter van DA'91 en van het A1-presidium, die nog bijkomt van de ‘huisvredebreuk' door Radjen Nannan Panday. Het applaus voor Soewarto Moestadja van D21 is beslist harder. Maar dat komt omdat het publiek zijn schroom laat varen en bij elke volgende naam uitbundiger wordt. Bij Arti Jessurun van Trefpunt 2000 en presidentkandidaat Monique Essed-Fernandes wordt zelfs op fluitjes geblazen. Het culmineert in een – weliswaar verzochte – staande ovatie voor Jiwan Sital, de man waarom het vanavond draait.
Bakru's en yorka's
Ook de beroepen worden genoemd: ‘een plastisch chirurg', ‘kinderarts', ‘socioloog' en een ondernemer uit Wanica, die ‘econoom' is, mag de eerste spreker zijn. Het moet kundigheid uitstralen, tegelijkertijd onderstreept het pijnlijk de sociaal- maatschappelijke kloof tussen politiek en volk. Wellicht helpt het dat Sital later zijn speech afsteekt in het Hindi tegenover de grotendeels laaggeschoolde landbouwers.
"Volgens mijn politieke informant is Sital allang dood. Dan is hier een geest die volle zalen trekt", zegt Arti Jessurun tijdens zijn speech. Hij zou over bakru's en yorka's willen praten, maar ‘als kinderarts' wil hij de vele aanwezige kinderen ‘niet bang' maken. "Ik ben waarschijnlijk de man in Suriname die de meeste kinderen in handen had, maar ook de man op wie de meeste kinderen hebben geplast", schildert Jessurun zichzelf af. Hij oogst hiermee spontaan applaus.
Over Radjen Nannan Panday van Nieuw Suriname is hij kort. "We praten over een hartspecialist die tot een week voor de verkiezingen zijn Nederlandse nationaliteit wilde behouden, in zo iemand kan je nooit meer vertrouwen hebben." Over de resterende verkiezingsmotieven van A1 zegt Jessurun: "We zijn mensen die lang hebben geaarzeld om dit te doen, maar A1 heeft wel uw hulp nodig om een veilig huis voor iedereen te zijn."
Ex-‘superminister' Moestadja – hij bestierde drie ministeries onder Wijdenbosch – zegt over Jiwan Sital: "Hij heeft de afgelopen tien jaar bewezen de kleine man niet in de steek te laten. Deze regering verdient het niet om waardig te zijn. Hoeveel van u moet nog worden uitbetaald? Hoeveel van u slaapt gerust. Het A1 zal zekerheid brengen. Wij zijn etno-servers, maar u beslist!" besluit de man die de politieke uitspraak ‘mensen die op mij lijken' introduceerde.
Vijfhonderd bouwkavels
Als het tijd is voor Sital, the man himself, wordt er toch opzwepende Sarnami-muziek opgezet. Het publiek wordt aangemoedigd. Slechts één vlag wappert. Het applaus mag er zijn, maar de houding van mensen past toch meer bij een ‘één-minuut-stilte'.
Sital benadrukt tevreden dat deze wijkvergadering slechts voorspel is. Na phagwa komt er een ‘ressortmassameeting' aan de Chandie Shawweg. "Toen wij van de rechteroever van de Commewijne kwamen, waren hier slechts twee straten", memoreert hij. "Wij hebben sindsdien 500 kavels gebouwd. Dan komt de VHP vragen om uitleg wat ik voor Jarikaba heb gedaan. En niet te vergeten de RGD-poli en het voetbalveld." Sital trekt een vergelijking met de plantageopstanden van 1893 in Commewijne. De contractarbeiders wilden niet langer dan zeven uren veldarbeid verrichten. "En wat zien we nu? Weer contractarbeid met tien uren per dag, zonder voorzieningen.
Wat hier gebeurt is verschrikkelijk", sneert hij over SBBS. Sital waarschuwt zijn rivalen. "Als het Nieuw Front niet uitbetaalt vóór de verkiezingen, dan zij zijn dood. En wel zonder belasting, want die is al betaald. Want als ze dat doen, dan is het oorlog!" Alles wat de afgelopen vijf jaar is gedaan, trekt Sital naar zich toe. "De dag dat ik er niet meer zal zijn als volksvertegenwoordiger, zal niemand meer naar u omzien. Al dat asfalteren is gebeurd uit vrees voor Jiwan Sital. De A1 komt met twee zetels in Saramacca." Sital kan geen charisma worden ontzegd.
Kansen strooien
"Het is nu tijd voor een vrouw als president, want de mannen hebben er blijk van gegeven dat zij waardeloos zijn", zegt Sital als hij Monique Essed-Fernandes introduceert. Hoe zal zo'n elitevrouw – hoe groot haar hekel ook is aan dit ‘cliché' – aanslaan, vooral na het populistische Hindi-geweld van Sital? Maar Essed-Fernandes doet het juiste: ze spreekt oprecht, eenvoudig, maar beslist niet badinerend. Via de kinderen bereikt ze de moeders van wie Sital zegt dat zij hem ‘groot' hebben gemaakt.
Ze begint over een politieke tekening van Dagblad Suriname, die suggereerde dat zij belooft ‘met geld te zullen strooien' als ze president wordt.
"Waarmee wij gaan strooien is ontwikkeling", verduidelijkt Essed-Fernandes. "Dat betekent dat u recht heeft op goede gezondheid zonder politieke tegenprestaties, dat ook uw kinderen hier kunnen zeggen: ik word ooit president. Die keuzes hebben ís ontwikkeling Als we niet daarvoor vechten, dan vechten we niet voor onze mensen. Wij gaan ervoor zorgen dat uw kinderen de beste kansen krijgen van de wereld."
Essed-Fernandes lijkt voor de A1 de juiste overspanning voor de sociaal- maatschappelijke kloof tussen politiek en volk. Maar of het armlastige Jarikaba de handreiking van het elitaire A1 zal aanvaarden, zal voor een groot deel afhankelijk zijn van het strooimateriaal van politieke opponenten.
De afgelopen week hebben VHP en DNP-2000 voedselpakketten uitgedeeld. Volgens Sital ging het om ‘vervallen goederen'. Over DNP-2000 zegt hij: "Ze hebben zich vijf jaar lang niet laten zien en komen nu twee maanden van te voren met pakketten. Het ergste is dat ze ons als bedelaars zien". Maar als je het al drie jaar zonder salaris of pensioen moet doen, dan is dat niet eens zo slecht gezien; wellicht dat dit het A1 parten kan spelen.
Na afloop is er voor iedereen een cup soft en twee ovenverse bara's.
