zondag 11 maart 2007

Dino De ‘Drugsdief’?


Dino Bouterse in de handboeien bij zijn aanhouding op Zanderij in juni 2003

Eind oktober 2003 werd Dino Bouterse vrijgesproken als hoofdverdachte van grootschalige wapendiefstal bij de CIVD. Precies een jaar later zit hij weer vast. Ditmaal wegens vermeende illegale wapenhandel. Wordt het weer vrijspraak? Hij is de zoon van Suriname’s enige ex-dictator. Vader en zoon hebben dezelfde initialen. Beiden ooit zeer bekwaam in verschillende takken van sport. Beiden schreven een internationaal opsporingsbevel op hun naam. De chronologie van een ‘verwaarloosd kind’, dat in de voetsporen van vader tracht te treden, doch ontspoort in diens schaduw. “Hij is door veiligheidsmannen opgebracht, ook als hij een ijsje ging halen.”


Tekst Iwan Brave/Paramaribo Post, oktober 2004 - foto CIVD - lithografie D·Image

Dino Delano Bouterse werd geboren op 27 september 1972 in het Friese Steenwijk, Nederland. Inmiddels heeft hij de Surinaamse nationaliteit. Hij is het tweede kind uit het ontbonden huwelijk van Desi Delano Bouterse en Ingrid Figueira. In november 1975 keerde het militaire gezin terug naar Suriname.
“Pas al je moeder bent, dan begrijp hoeveel pijn zoiets doet. Je wenst het niemands kind toe”, zegt moeder Ingrid over de ontsporing van haar zoon Dino, in de wandelgangen tijdens een politieke discussieforum over ‘Bestrijding criminaliteit en armoede’ in theater Unique. Het is 20 juni 2003. Hoe ironisch (behalve dan het aspect van ‘armoede’): een dag nadat Dino op Zanderij is gearriveerd en gearresteerd. Ongevraagd vertelt moeder dat hij niet is ontspoord vanwege haar scheiding in 1986 met de toenmalige militaire dictator en huidig NPD-leider. “Zijn vader heeft altijd belangstelling getoond voor de kinderen en ik was er altijd voor hen.”

Ingrid is een vrouw die zich wil distantiëren van alles dat met de onderwereld te maken heeft – dat onderstreept ze ook met haar aanwezigheid als toehoorder van de discussieforum – maar ontkomt er maar niet aan als moeder van een vermeende drugscrimineel en wapendief. “Ik kan er moeilijk over praten”, zegt ze met gedrukte emoties. Ze denkt dat Dino “juist door zijn sociale karakter” de verkeerde kant is opgegaan. “Hij wil graag mensen helpen”, zegt ze. Dus ook de verkeerde mensen? “Nee, ménsen”, klinkt het nadrukkelijk.

Toen Dino kind was en buiten speelde, kwam hij altijd even om de zoveel tijd informeren of alles goed met moeder ging. Zus Peggy, daarentegen, was de hele dag in geen wegen en velden te bekennen. “Ik weet nog hoe hij de hele ijskast leeghaalde voor andere kinderen die thuis niets hadden”, rakelt moeder Ingrid vervlogen tijden op.

Wapendepot leeggehaald

Bijna twintig jaar later, op 26 juli 2002, wordt het wapendepot van de Centrale Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, de CIVD, in Paramaribo leeggehaald. De buit: 20 automatische AK47-geweren en 51 pistolen. Dino wordt aangemerkt als hoofdverdachte en ‘doenpleger’. De diefstal is in elk geval gepleegd met hulp van binnenuit. De ruimte waarin de wapenkasten zich bevinden heeft een betonnen buitenmuur en een binnentraliewerk van 22 millimeter dikte. Uit de muur werd een gat gehakt en voor de opening in het traliewerk een lasbrander gebruikt. Op basis van sporen wijst politieonderzoek uit dat de lasbrander binnen is gebruikt. Zo’n apparaat krijg je niet ongemerkt naar binnen, en al helemaal niet met permanente bewaking. Bovendien staat naast het CIVD-gebouw, aan de Anton Dragtenweg, een woning op hoge neuten, van waaruit je zo op het terrein neerkijkt.

Dino, tegen wie een internationaal opsporingsbevel is uitgevaardigd, wordt donderdag 12 juni op luchthaven Hato in Curaçao aangehouden met een vals Nederlands paspoort, en een week later als ‘illegaal’ op het vliegtuig gezet naar Suriname. Bij aankomst op Zanderij wordt hij gearresteerd.

Boven de wet

Moeder Ingrid zal zich nooit afkeren van haar zoon. Ook nu niet. Een moederhart, heet het, dat niet alleen overstroomt van liefde maar ook van ontkenning over de inmiddels asociale inborst van haar telg. Volgens een topfunctionaris van de CIVD heeft Dino “boven de wet heeft geleefd”. Zelfs boven die van de onderwereld. Daarbinnen staat hij te boek als “habitueel onbetrouwbaar”, weet de functionaris. Dino zondigt zich regelmatig aan ‘rip-deals’. “Hij is niet zozeer een gevestigde drugsdealer maar een drugsdief”, zegt de CIVD-functionaris. “Hij stelt niet zoveel voor, maar ontleend zijn reputatie aan zijn vader. Hij maakt anderen het leven zuur door hun drugs af te pakken.” Niet bepaald een sociale karaktertrek, ook al treft het andere asocialen.

“Steeds meer hoor je vanuit het crimineel milieu over gewelddadige ripdeals van de organisatie van Dino”, vertelt een toppolitiefunctionaris. “Of we krijgen harde informatie over wapentransporten in het binnenland. En bij gesprekken met Colombiaanse en Braziliaanse autoriteiten valt regelmatig zijn naam. Ook bij een kraak van de kluis van de De Surinaamsche Bank viel zijn naam.” Dat Dino maar niet wordt aangehouden komt omdat het allemaal ‘binnen de geruchtensfeer’ blijft. “Niemand nog die de durf en bereidheid heeft gehad iets concreets te verklaren”, aldus de politiefunctionaris.

Verwaarloosd kind

Volgens de CIVD-functionaris, die al langer meeloopt, is Dino “wel degelijk verwaarloosd” als kind. “Hij is door veiligheidsmannen opgebracht, ook als hij een ijsje ging halen. Zijn moeder zag je nooit en zijn vader was alleen met het land bezig.” De emotionele verwaarlozing werd gecompenseerd met materiële verwennerij.
En wat Dino niet goedschiks kreeg, pakte hij gewoon af. “Als hij thuis zijn zin niet kreeg, dan deed hij vervelende dingen om zijn zin door te drijven”, vertelt een vroegere uitgaansmakker van zo’n tien jaar geleden. Dino was een begin twintiger en had toen al had “het handje van de boel op te lichten”. De uitgaansmakker hield het voor gezien toen dat clubje “ook wapens ging dragen”. In die tijd had Dino ook een Braziliaans hoertje ‘gekocht’ die werd ingezet in een van Paramaribo’s populairste bordelen.

Over moeders bewering dat Dino juist vanwege zijn sociale karakter is ontspoord, zegt de CIVD-functionaris: “Dan zou het betekenen dat hij een meeloper is. Maar hij eist juist de centrale rol op, alles draait om hem.” Dat hij voor de buitenwereld het aureool van bescheiden en innemend uitstraalt, komt omdat hij altijd een ander voor zijn karretje spant. Zelden gaat hij zelf erop af.

Niemand kan beweren dat Dino graag in blitse auto’s rondsjeest en achter de mooie vrouwen aanjaagt. “Hij is een beetje verlegen type en bescheiden. Je zal hem nooit zien in een dancing of op straat zien paraderen”, vertelt een van de vijftien ‘wapenbroeders’ van vader Bouterse tijdens de militaire staatsgreep, die nog altijd oude maatjes met hem is.
“Hij drinkt niet, niet eens glaasje wijn, geen sigaretje rookt hij. Ik vind het bijna ongezond”, schertst de medecouppleger over Dino die het liefst ook onopvallend zonder bodyguards op pad gaat. “Ik heb een keer tegen hem gezegd dat het tijd wordt dat hij een securitybedrijf in de arm neemt, maar hij zei toen: waarom, ik doe geen zaken.” Moeten we hieruit concluderen dat hij ook niet in de drugs zit? “Ik denk het, anders had ik het wel geweten.” Vanwaar dan die hardnekkige geruchten? “Tja, vader zit in de politiek en dan moet je als zoon alle klappen vangen en krijg je de volle lading.”

Groot verlof

Dino is net als vader ex-militair en ging rond 1990 met ‘groot verlof’. Hij heeft de kaderopleiding voor sergeant gevolgd, maar nooit gehaald. Toch heeft hij die rang gekregen. Vanwege vaders invloed, die toen nog legerleider was.
“Hij liep veel weg van het werk”, zegt de CIVD-functionaris over zijn verwende karakter. “Ook de adeptatie van vader als een heldfiguur”, geeft als hij mogelijke psychologische verklaring voor Dino’s ontsporing. Vader en zoon hebben dezelfde initialen: D.D.B. Vader en zoon waren allebei sportief en zeer bekwaam in verschillende takken van sport. Dino was ook ingedeeld in het ‘sportpeleton’ van het Nationaal Leger. Beiden zijn ontspoord richting onderwereld, met als grimmige kroon op hun werk een internationaal opsporingsbevel.

Dino doet hard zijn best om in alle opzichten in vaders voetsporen te treden. Maar het blijft het een plek in diens schaduw. Dino was bij lange niet zo’n goede sporter. En zoals gezegd: als hij zijn zin niet krijgt dan drijft hij die toch door, om – zo lijkt het – koste wat het kost in de schijnwerpers te komen. En met de wijze waarop, is vader niet blij.
Bouterse heeft geen vat op zijn zoon. Hij zat met diens aanhouding in juni 2003 al danig in de maag, vanwege zijn aspiraties om president te worden na de volgende verkiezingen in 2005. Eind oktober was zoonlief alweer vrijgesproken om precies een jaar later weer vast te zitten wegens illegale wapenhandel.
Bij de inval werden ook peperdure auto’s in beslag genomen. Vader Desi zit al niet lekker bij de internationale gemeenschap vanwege zijn verleden en veroordeling als grootschalige drugsdealer door Nederland. En dat zoon Dino steeds opgepakt en genoemd wordt als verdachte van grootschalige wapendiefstal en -handel, gooit nog meer roet in het eten, dat zo langzamerhand zelfs de honden niet meer te vreten vinden.

Eerste ripdeal

Suriname is niet alleen een doorvoerhaven van cocaïne, maar ook van wapens, meldt de CIVD-functionaris. Er is een ‘florerende wapenlijn’ tussen het voormalige Europese Oostblok – waar AK47-geweren vandaan komen – en Colombia, met Suriname als doorgeefluik. Wapens worden geruild met de Colombiaanse Farc-rebellen tegen cocaïne. Maar ook hier moet het ‘grootschalige’ worden gerelativeerd. Op wereldschaal was de kraak bij de CIVD slechts kruimeldiefstal.

De eerste ripdeal waarbij Dino’s naam viel als opdrachtgever, was rond 1994. Daarbij werden twee Braziliaanse drugskoeriers in de benen geschoten. Dino werd gearresteerd en zat zo’n vijf maanden vast, maar toen de zaak voor de rechter kwam, luidde de getuigenverklaringen ineens angstig: ‘Het was iemand die op Dino leek.’

De tentakels van zijn beschermers reiken ver en zijn machtig. Dat wel, want hij blijft nog altijd ‘de zoon van’. Zo ook bij de zaak van de CIVD-wapendiefstal. Verdachte Jochem Brunings, die de wapens moest doorverkopen, trok zijn aanvankelijke verklaring in dat Dino zijn ‘opdrachtgever’ was. Opvallend was dat Brunings dat deed nadat hij ‘ongevraagd’ bezoek had gekregen van Irvin Kanhai – bij uitstek nationale advocaat van duivel – die zich meldde als raadsman.
Kanhai is ook huisadvocaat van vader Desi en schijnt weleens vaker ongevraagd op te duiken als interessante drugsverdachten zijn opgepakt. Soms beklagen verdachten zich bij de dienstdoende inspecteur dat zij niets moeten hebben van Kanhai omdat hij ‘dicteert’ wat ze moeten verklaren, en vooral wat niet. Ook Brunings, die wel vier keer erbij bleef dat Dino de opdrachtgever was, wilde aanvankelijk niets van Kanhai weten. Uiteindelijk ging hij overstag. En niemand weet of hij eventueel is bedreigd of betaald.

Post-militaire schaduw

Volgens de CIVD-functionaris hadden justitie en politie geheel ‘geen behoefte’ om Dino te arresteren. Domweg uit angst. “De schaduw van het post-militairisme is dan wel weg, maar daarvoor is in de plaats gekomen de georganiseerde misdaad, waarbij veel exponenten van de NDP zijn aangesloten”, aldus de CIVD-functionaris.
Binnen justitie vrezen mensen nog altijd voor een ‘aanslag op hun leven’ als ze te voortvarend werken om onderwereldfiguren achter slot en grendel te krijgen. De kogels worden niet meer verwacht vanuit de militaire hoek maar vanuit de drugswereld. Meer dan eens ontplofte bij het huis van een agent van de (militaire) politie een handgranaat. De envelop met kogels is eveneens een probaat waarschuwingsteken.
Bovendien is, aldus de CIVD-functionaris, de ‘verwevenheid tussen politie en onderwereld’ nog altijd een feit. “We twijfelen sterk aan het rechtssysteem”, zegt hij. En over de CIVD-wapendiestal: “Bij deze kwestie lag er genoeg om lastige personen eruit te halen, wat ook goed zo zijn voor het imago van de politie. Vanuit de CIVD is aangedrongen op een arrestatiebevel tegen Dino.”

Dat hij ondanks het internationaal opsporingsbevel tussendoor in Paramaribo was en met een “gerust hart op een terrasje kon zitten”, kwam omdat er geen nationaal opsporingsbericht was gelanceerd. Terwijl de kranten regelmatig tronies van kleine, vuurwapengevaarlijke criminelen toont, bleef Dino buiten schot. Daardoor was hij zelfs in Suriname vooral een naam en in veel mindere mate een gezicht. Volgens de CIVD-functionaris werd besloten geen nationaal opsporingsbericht te verspreiden “om te voorkomen dat binnen de samenleving verontwaardiging zou ontstaan dat man gewoon vrij rondloopt zonder dat er wordt ingegrepen”.

Nodige voorzichtigheid

Door op simpele wijze tegen de lamp te lopen in Curaçao, had Dino zelf gezorgd voor een verrassende wending: hij reisde met een vals Nederlands paspoort. Toen zijn aanhouding wereldkundig werd, moest Suriname natuurlijk wel reageren. Dat ging dus kennelijk niet van harte. De hoge politiefunctionaris reageert fel op de aantijgingen van de CIVD-man dat politieagenten samen met Dino voetbalden. “We zijn een paar keer na melding van de CIVD erop uit gegaan met groot machtsvertoon. Daar aangekomen was Dino nergens te bekennen; het enige dat we hadden bereikt waren verontwaardigde sportende collega’s die in grote verlegenheid waren gebracht.”

Hij weerspreekt dat er bij de politie geen bereidheid was, maar laat doorschemeren dat van bovenuit wel om de ‘nodige omzichtigheid’ is verzocht. Niet zozeer uit hoofde van klassenjustitie als wel van ‘politieke rust’. Liever ‘geen wapengekletter’, want dat zou alleen maar voor onrust en onzekerheid in de samenleving zorgen, was de boodschap. “Maar”, zegt de politiefunctionaris, “die voorzichtigheid was na de arrestatie van Dino (in 1993 –red.) enigszins weggevallen. Bovendien moet het effect van deze zaak niet worden onderschat, zowel nationaal als internationaal. Het gaat er nu om dat personen moeten begrijpen dat wet en recht in dit land voor een ieder geldt.”

Waarachtige woorden maar Dino’s raadsman, de eerder genoemde Irvin Kanhai, keek slechts naar de bewijslast. “Straks is deze zaak afgewikkeld en loopt mijn cliënt weer vrij rond”, zei hij stellig. Slechts één getuige had Dino’s naam genoemd. Verder waren was er geen feitenmateriaal dat duidde op een ‘redelijk vermoeden van schuld’. Verdachte Brunings trok naderhand zijn verklaring in. Hij zei dat hij Dino’s had genoemd met hoop er ‘goed vanaf te komen’. En nogmaals: Kanhai was inmiddels ook raadsman van Brunings.

Overigens was de zaak-Dino was ‘helemaal niet zo groot’ volgens Kanhai. Het was niet bepaald een mededeling die het ego van zijn cliënt moet hebben gestreeld, want vaders zaak wel megagroot, tot over de internationale grenzen. “We doen er alleen maar interessant over” zei Kanhai destijds over Dino’s zaak. “Als ik vader Bouterse was, zou ik me geen zorgen maken. Ik geef hem zelfs de garantie dat het niet tot vervolging komt.”

Juridische wassenneus

Kanhai’s bevindingen kwamen overeen met die van de CIVD-functionaris waar het ging om de wil tot vervolging. “Het is een plat dingetje”, zei hij over het CIVD-dossier, dat inderdaad een dikte had waarmee alleen een eerstejaarsstudent indruk zou maken met zijn scriptie. Kanhai durfde zelfs te stellen dat het een ‘juridische wassenneus’ was. Hij kreeg gelijk. Brunings werd door de burgerrechter alleen wegens ‘heling’ veroordeeld tot twaalf maanden gevangenisstraf, waarvan acht voorwaardelijk. De overige vier had hij al in voorarrest afgelost. Brunings was dus a-priori alweer een vrij man.

Derde verdachte luitenant Willem Benjamin van de CIVD bleef – zwerend op God – tegenover de krijgsraad erbij onschuldig te zijn. Echte harde bewijzen tegen hem waren er ook niet, slechts sterke vermoedens. Zijn vingerafdrukken zeiden niets, want hij was immers verantwoordelijk voor de opslag van de CIVD-wapens. Ook hij werd vrijgesproken. Brunings had het niet gedaan, Benjamin niet, Dino evenmin.

Het van binnenuit bij de CIVD’ bleek dus veel breder dan één man. Informant Ronnie Brunswijk werd twee dagen na de wapendiefstal incognito als kat op de melk afgestuurd, met bijna 60.000 Amerikaanse CIVD-dollars op zak, om zich op te werpen als ‘geïnteresseerde wapenkoper’. Kanhai vond het overigens maar ‘verdacht’ dat de CIVD niet de tweede geplande transactie heeft afgewacht maar Brunings al na de eerste arresteerde.
“Bij de tweede transactie zou de verkoper in beeld zijn gekomen, waarom heeft men dat niet afgewacht?” wierp hij de vraag op. De CIVD arresteerde Brunings op een zaterdag en Dino, die door hem werd genoemd, bleek al vrijdag te zijn gevlogen, richting Curaçao. Niet alleen hij was weg. Ook een groot deel van de wapens en 60.000 dollar aan kostbare belastingcenten.

Ordinair berghok

Lesley Rogers, destijds de raadsman van luitenant Benjamin, zei over de situatie bij de CIVD: “Ik wil het helemaal geen wapendepot noemen, maar een ordinair berghok. Er staan ook bezems, toiletspullen, mokers en toevallig ook wapens in een ijzeren kast met twee hangsloten die je bij de Chinees op elke hoek kan kopen. Iedereen loopt er in en uit en pakt wat-ie nodig heeft. De hoofdschuldige is de CIVD zelf want die heeft zelf zo’n dusdanige situatie gecreëerd.”

Luitenant Benjamin beweerde dat zijn werkkamer ook met de ‘toiletsleutel’ geopend kon worden en dat de sleutels van de ‘wapenkasten’ in zijn bureaula lagen. Volgens de politiefunctionaris was de mogelijkheid van de overal passende toiletsleutel best mogelijk. “De overheid koopt voor al haar gebouwen een bulkpartij sloten en die sleutels passen overal op. Toen ik ontdekte dat ik met een sleutel vier werkkamers kon openen, heb ik direct op mijn deur een elektrisch slot laten plaatsen.”

Bouterse is boos

Over de dunne bewijsbewijslast in 2003 zei Kanhai destijds: “Als ik vader Bouterse was, zou ik me geen zorgen maken. Ik geef hem zelfs de garantie dat het niet tot vervolging komt. Dino is vrij relaxed en voelt zich onschuldig.” Kanhai kreeg in alles gelijk. De auditeur-militair vroeg al een maand voor het vonnis van 28 oktober om vrijspraak wegens gebrek aan ‘overtuigend en wettig bewijs’.

Zal de recente geschiedenis zich nu weer herhalen? Het antwoord van Kanhai ditmaal: “Ik kan er nu nog geen zinnige uitspraken over doen.” Maar of barbertje nu hangt of niet, iemand die dicht bij de NDP staat, weet te melden: “Bouterse is bóós op zijn zoon.” Los van dat het tijd werd: rijkelijk te laat. Hopelijk ook ten gunste van het imago van Suriname. Overigens is de kans dat Bouterse onze volgende president wordt, net groot als de kans dat een koe een haas vangt. Maar nog altijd geldt: men weet niet hoe die hem vangt.

Naschrift: Dino Bouterse werd veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf en vader Desi werd geen president van Suriname. De 'toppolitiefunctionaris' sprak wel met naam en toenaam in Nieuwe Revu, maar verzocht zijn naam niet te noemen in deze lokale versie, om de rechtszaak niet negatief te beïnvloeden. Het was commissaris en hoofd Justitële Dienst Chandrikapersad Santokhi, de huidige minister van Justitie en Politie. De top CIVD-functionaris wilde ook in Nieuwe Revu anoniem blijven, maar in het dorp Paramaribo zeiden velen in kéér raak tegen mij wie het was.
"Je hebt je laten misbruiken door hem", was ook een kritiek van iemand uit veiligheidskringen. Het is maar de vraag. Ik moet wel zeggen de deuren van de anders altijd hermetisch gesloten CIVD ineens als in Alice in Wonderland wagenwijd voor mij open gingen destijds. Maar al met al heb ik nog veel meer off the record gehoord over de verweving tussen boven- en onderwereld. Hoewel sombermakend was ik dankbaar deze realiteit te horen. Je wil het niet weten. Je kan alleen denken aan de woorden van VVD-coryfee Frits Bolkenstein, die zonder ooit in Suriname te zijn geweest, zei: "Suriname is een roversnest."
Iwan Brave, Amsterdam maart 2007